Fietsen in Waregem: Fietsroute in het land van Stijn Streuvels

Dit is de enige Amerikaanse begraafplaats in België. Hier liggen 411 Amerikaanse soldaten begraven waarvan 21 onbekenden en 43 vermisten. Er zijn 4 blokken, elk met 92 graven, in totaal 368 kruisen. Op elke rij staan 23 kruisen.  Merk dat er 8 davidsterren tussen zitten. Tussen elke blok is een afgezonderde inham met daarin een urne. Op die urne vind je insignes van de vier Amerikaanse divisies die hier in België hebben gestreden. Elk kwartier hoor je aandoenlijke doedelzakmuziek weerklinken uit luidsprekers.

Het wordt onderhouden in opdracht van de American Battle Monuments Commission, een instantie van de Amerikaanse regering dat nog 23 andere Amerikaanse begraafplaatsen wereldwijd beheert en onderhoudt.

Het is misschien nauwelijks te geloven, maar er gaat géén dag voorbij of er komt een Amerikaanse bezoeker naar deze begraafplaats. Je moet maar eens het gastenboek raadplegen dat in het bezoekerscentrum ligt. President Barack Obama bezocht de begraafplaats op 26 maart 2014.

De Groote Oorlog met de Amerikanen

Bij het Ieper-Leie Offensief kwamen de Amerikanen voor het eerst op Belgisch grondgebied de geallieerden ter hulp vanaf augustus 1918.  Bij het Leie-Schelde Offensief tussen 30 oktober en 11 november 1918 (Wapenstilstand) slaagden de Amerikanen erin de Duitsers, die verscholen zaten in de Spitaelsbossen even verderop van deze plek, in twee weken tijd over de Schelde te verdrijven. Eerst was hier een tijdelijke begraafplaats van Amerikaanse gesneuvelden. Pas op 8 augustus 1937 vond de officiële inhuldiging plaats. Elke morgen wordt de Amerikaanse vlag gehesen, ’s avonds gestreken.

De kapel centraal is gebouwd in 1930, ingehuldigd in 1937. Op elke zijde vind je een reliëf met een vrouwenfiguur afgebeeld telkens met een teken van rouw. Ook de woorden, in het Engels, Frans en oud-Nederlands, spreken tot de verbeelding. Je moet binnen eens kijken naar het plafond. Italianen werkten 6 maanden lang om de mozaïek te voltooien. Op de wanden staan de namen van 43 vermiste soldaten die naar België kwamen om te vechten met hun makkers maar waar nooit enig spoor van is teruggevonden. Het zwaard met de punt naar beneden wijst erop dat het mensenoffer is volbracht.

Bezoekerscentrum

Sinds april 2017 is hier een klein bezoekerscentrum ingericht, vroeger een conciërgewoning. Je krijgt uitgewerkt in verschillende thema’s tekst, fotomateriaal en filmpjes over de deelname van de Amerikanen in België tijdens het Bevrijdingsoffensief in de Eerste Wereldoorlog. Vier eenheden vochten toen mee. Aan enkele soldaten wordt specifiek hulde gebracht. De kleine ‘woonkamer’ is bijzonder omdat hier familieleden, nabestaanden en  hoogwaardigheidsbekleders werden ontvangen,  onder meer ook de Goldstar Mothers & Widows. In deze ruimte ligt het bezoekersregister.  Ook over Memorial Day kan je lezen in het boek. Op kaarten wordt duidelijk waar en wanneer zich de oorlogsfeiten afspeelden. Een beklijvende documentaire (15’) mag je ook niet missen.

Heel bijzonder is de aandacht aan de Goldstar Mothers & Widows Pilgrimages. Bedevaarten (volledig gefinancierd door de Amerikaanse overheid) die tussen 1930 en 1933 werden gehouden om moeders en weduwes naar Waregem te laten overkomen om afscheid te kunnen nemen van zoon of man. In één van de boeken vind je een foto van Charles Lindbergh die met zijn Spirit of St. Louis op 30 mei 1927 over deze begraafplaats (toen nog niet officieel ingehuldigd)  vloog om zijn gestorven landgenoten te groeten. Hierbij liet hij in een zijden sjaaltje een bloemenruiker vallen. Dat authentieke sjaaltje is te zien in een vitrinekast in het museum Hippo.War in Waregem.

Er is een verbinding aangelegd tussen deze begraafplaats en Hippo.War aangegeven met 411 stoeptegels. Één tegel staat symbool voor één van de 411 gesneuvelde Amerikanen: 368 begraven soldaten en 43 vermisten.   

Je kan de begraafplaats en het bezoekerscentrum dagelijks bezoeken tussen 9.00 en 17.00 u.

Dit is de woning van Stijn Streuvels waar hij 64 jaar zou leven en werken. De bekende schrijver liet dit huis in 1905 bouwen. Hij gaf het de naam ‘Lijsternest’. Tijdens de beide Wereldoorlogen bleef het niet gespaard en liep het heel wat averij op. Hij moest tijdens de Groote Oorlog ook dulden dat Duitse soldaten er zaten ingekwartierd. Streuvels liet zijn Lijsternest een paar keer verbouwen, telkens als er vers geld binnenkwam van een literaire prijs. Overeenkomstig het testament heeft de familie alles integraal bewaard zoals het was. Omdat het voor hen financieel niet mogelijk was om alles te restaureren, werd het domein gekocht door de provincie West-Vlaanderen in 1977. Sinds begin 2018 is de Vlaamse Overheid (departement Cultuur, Jeugd en Media) eigenaar en neemt het Letterenhuis in Antwerpen de taak op zich van beheer en onderhoud. Het Streuvelsarchief (er is immers nog veel meer achtergebleven over leven en werk) bevindt zich immers in het Letterenhuis in Antwerpen, dat zorg draagt voor het literaire erfgoed van Vlaanderen.  

Na restauratiewerken (het huis vertoonde scheuren) werd de villa in 2014 opnieuw opengesteld met behoud van de authentieke inrichting en meubels tot het behangpapier toe. Het lijkt alsof je Streuvels plots de kamer zou zien binnenkomen. Het heet een museum te zijn maar verwacht geen museale opstelling zoals je gewoon bent. Bedoeling is om via de woning kennis te maken met de gevierde auteur en daarin slaagt de aanpak (individueel met tablet of met rondleiding op aanvraag) beslist.

Unieke cultuurervaring

Je stapt door het huis, interactief met behulp van een tablet. Via een digitale app kan je in elke woonkamer  naar eigen keuze voorwerpen selecteren en aanklikken en dan krijg je een bondige tekst te lezen, zie je foto’s én/of filmpjes met ingesproken commentaar als toelichting. Zo kom je in de woonkamer, de keuken, de wasplaats, de hall, de bibliotheek met de ca. 6000 boeken (authentieke) … Overal zie je kunstwerken van bevriende kunstenaars (Permeke, Georges Minne, Albert Servaes, Jozef De Coene) of uit eigen familiekring. Verder nog tal van geschenken, objecten,  reissouvenirs (Streuvels reisde flink wat af tijdens zijn leven), … 

Uniek is ook de korte (10’) film met origineel beeldmateriaal met o.a. beelden uit het leven van de schrijver op het Lijsternest, tijdens plechtigheden (die hij verfoeide), stukjes uit documentaires. Misschien horen vele bezoekers in dit kleine cinemazaaltje Streuvels voor het eerst hoorbaar praten. 

Hoogtepunt is de werkkamer met het panoramisch venster aan zijn werktafel waar hij het grootste deel van zijn oeuvre schreef. Tuur er door het raam naar het glooiend landschap met in de verte de flank van de Tiegemberg. Probeer je de lijfspreuk te vinden van Streuvels? 

Een bezoek kan zeker ook met kinderen. Kinderen krijgen ook een tablet in de handen en gaan mee met Prutske op stap met een speciaal voor hen ontwikkeld leuk, interactief parcours met leuke weetjes, een kwis, … 

Praktisch

Hou er rekening mee dat Het Lijsternest geopend is tussen april en eind september. Van woensdag tot zondag van 11.00 tot 12.30 u en van 13.00 – 17.00 u. Beperkte toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers. Rondleidingen met gids kunnen op aanvraag. 

Buiten deze periode zijn er literaire activiteiten en staat het Lijsternest tijdens de wintermaanden open als schrijversresidentie. Nederlandstalige schrijvers, bekend en minder bekend, dompelen zich dan, op uitnodiging, een tijdje in de sfeer van het Lijsternest. Zij trekken er zich terug, doen inspiratie op voor eigen werk en schrijven er uiteraard waardoor ze op die manier een bijdrage leveren aan het literaire wezen in de heimat van één der grootste Vlaamse auteurs. Meer info over het Lijsternest vind je hier: www.streuvelshuis.be en www.letterenhuis.be of via [email protected]

Lees meer informatie over Stijn Streuvels in onze gratis download van de fietsroute.

Hippo.War is een bezoekerscentrum waar je vrij in en uitloopt. Geen toegangsprijs, geen ticket nodig. In de Hippologgia - tribunegebouw vlak naast de renbaan - ga je naar de tweede verdieping en je kan meteen aan je bezoek beginnen. Het opende op 11 november 2017 de deuren. Bij het betreden van de grote open ruimte is in de linkerhoek plaats voor een tijdelijke expositie. Rechts vind je de twee permanente tentoonstellingen.

Het paard in de Eerste Wereldoorlog

Eerst beland je in de wereld van de paarden. Hier wordt de rol belicht van het paard tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een origineel onderwerp dat hier wel op zijn plaats is uiteraard. Je kijkt immers letterlijk door de grote ramen uit op de bekende Gaverbeekhippodroom. Bij de infopanelen zal je merken dat sommige tekstblokjes met een gele kleur zijn ingevuld. Dan lees je daar info die gelinkt is met de stad Waregem.

Filmpjes, audiofragmenten, grote foto’s, verzorgingsattributen, paardentuig, zadels,  zowaar een echt paardenskelet én een nagemaakt paardenhospitaal zorgen voor wat afleiding van de teksten. Als je immers alles wil lezen, ben je wel enige tijd bezig. Je zal verrassend opkijken als je te weten komt waarvoor het paard zoal werd ingezet aan, naar en áchter het front. Er zijn voldoende invalshoeken die van deze tentoonstelling een leerrijke ontdekking maken. Voor kinderen is er speciaal een leuke interactieve quiz ontworpen die een voor hen wat moeilijk onderwerp toch boeiend maakt.

Mocht je je afvragen vanwaar de naam komt. Hippo is Oudgrieks voor paard en ‘war’ is uiteraard het Engelse woord voor oorlog maar vormen ook de eerste drie letters van … Waregem.

De Amerikanen in de Eerste Wereldoorlog

In het andere deel wordt de rol van de Amerikanen tijdens de eindfase van de Groote Oorlog belicht. Zij zouden een  bepalende invloed hebben bij de Bevrijding. De tentoonstelling biedt een overzicht van de fases waarin de Amerikaanse soldaten betrokken waren.

Je krijgt achtergrondverhalen, bewegende beelden, ziet soldatenuniforms, eretekens, soldij, documenten, opgegraven voorwerpen uit de Spitaelsbossen.  Heel bijzonder is een zijden sjaaltje in een vitrinekastje. Hierin stak de blos bloemen die de piloot Charles Lindbergh dropte tijdens zijn vlucht over de Amerikaanse begraafplaats in . Het werd geschonken door de vrouw die het al die had bewaard.

Lees meer informatie op onze blogpagina Hippo.War in de Hippologgia, Waregem.